Rehabilitacja w chorobie Parkinsona: zabiegi i ćwiczenia
Rehabilitacja w chorobie Parkinsona jest istotnym elementem leczenia. Jej celem jest poprawa funkcjonowania pacjenta pod względem ruchowym, poprawa równowagi i jakości życia. Jakie zabiegi można u chorego zastosować? Czy pacjent może prowadzić rehabilitację poza gabinetem fizjoterapeuty?
Spis treści
Choroba Parkinsona – opis i objawy
Choroba Parkinsona to zaburzenie neurodegeneracyjne (czyli uszkadzające komórki mózgu). Wpływa głównie na neurony wytwarzające dopaminę w istocie czarnej. Objawy na ogół rozwijają się powoli przez lata, a ich postęp jest nieco inny u różnych osób z tą chorobą.
Do najczęstszych objawów choroby Parkinsona zalicza się:
- drżenie, głównie w spoczynku, opisywane często jako „kręcenie pigułek”,
- spowolnienie i ubogość ruchów zwana bradykinezją,
- sztywność mięśniowa,
- problemy z zapoczątkowaniem ruchu,
- problemy z chodem i równowagą,
- problemy z czynnościami precyzyjnymi,
- objawy niemotoryczne: depresja, niepokój, apatia, halucynacje, zaparcia, zaburzenia snu, zaburzenia funkcji poznawczych.
Należy zaznaczyć, że obecnie na chorobę Parkinsona nie ma lekarstwa. Wszystkie działania skupiają się na złagodzeniu objawów i utrzymaniu lub poprawie jakości życia.
Życie z chorobą Parkinsona
Chociaż życie z chorobą Parkinsona może być trudne, istnieje wiele rzeczy, które można zrobić, aby utrzymać i poprawić jakość swojego życia. Ćwiczenia i aktywność fizyczna mogą nie tylko utrzymać i poprawić mobilność, elastyczność i równowagę, ale także złagodzić niemotoryczne objawy choroby Parkinsona, takie jak depresja czy zaparcia.
Badania pokazują, że rozpoczęcie ćwiczeń na wczesnym etapie choroby, w wymiarze co najmniej 2,5 godziny tygodniowo, pozwala na wolniejszy spadek jakości życia w porównaniu z osobami zaczynającymi później.
Rehabilitacja w chorobie Parkinsona
W chorobie Parkinsona zastosowanie mają następujące ćwiczenia i formy aktywności:
Fizjoterapia:
- Ćwiczenia aerobowe i poprawiające zakres ruchu – ciągłe, rytmiczne czynności takie jak marsz, bieganie, jazda na rowerze, pływanie czy aerobik.
- Ćwiczenia siłowe i wytrzymałościowe – ćwiczenia głównych grup mięśni kończyn górnych/dolnych, takie jak używanie taśm oporowych, lekkich ciężarków lub masy własnego ciała.
- Ćwiczenia równoważne, koordynacyjne oraz poprawiające gibkość – ćwiczenia wykorzystujące przenoszenie ciężaru ciała, równowagę dynamiczną i wielozadaniowość.
- Ćwiczenia rozciągające i stretching – długotrwałe rozciąganie z głębokim oddychaniem lub dynamiczne rozciąganie przed ćwiczeniami.
- Metody specjalne np. PNF (Proprioceptywne torowanie nerwowo – mięśniowe).
Inne formy ruchu:
- Tai Chi – zastosowanie tej formy ruchu poprawia równowagę, koordynację i elastyczność tkankową.
- Choreoterapia i muzykoterapia – leczenie muzyką i tańcem ma za zadanie poprawić ruchomość, a wykorzystanie rytmu i muzyki wpływa pozytywnie na plastyczność i płynność ruchów.
- Ćwiczenia w wodzie – ćwiczenia te poprawiają koordynację i równowagę, wzmacniają mięśnie a także wpływają pozytywnie na zakres ruchu i elastyczność.
Terapia zajęciowa
Warto pamiętać, że każdy pacjent z chorobą Parkinsona jest inny. Proces rehabilitacji, a tym samym każdy z wybranych zabiegów, dostosowujemy indywidualnie do potrzeb i ograniczeń pacjenta.
Zaznaczyć należy, że ćwiczenia mogą być wykonywane w domu. Fizjoterapeuta zajmujący się treningiem osoby z chorobą Parkinsona jest w stanie przygotować program ćwiczeń dostosowany do pacjenta i jego możliwości funkcjonalnych.
Rekomendacje
American College of Sports Medicine i Parkinson’s Foundation przygotowali rekomendacje dotyczące leczenia choroby Parkinsona. Organizacje te zalecają chorym uczestnictwo w 150 minutach umiarkowanych ćwiczeń na tydzień, a dokładniej:
- ćwiczenia/aktywności aerobowe – 3 dni w tygodniu, przynajmniej 30 minut na sesję,
- ćwiczenia/treningi wzmacniające – 2-3 dni (nie następujące po sobie) w tygodniu, przynajmniej 30 minut dziennie.
- trening równowagi i elastyczności – 2-3 dni w tygodniu,
- stretching – więcej niż 2-3 razy w tygodniu.
Podsumowując przedstawione informacje: najważniejsze są regularne ćwiczenia, wykonywane jak najczęściej, w umiarkowanym stopniu.
Chorzy mają duży wachlarz aktywności do wyboru, jednak należy pamiętać o konsultacji ich ze specjalistą prowadzącym. Przede wszystkim nie należy się zmuszać do ćwiczeń, tylko wybrać aktywności, które się lubi.
A jaki jest pierwszy krok aktywności fizycznej w chorobie Parkinsona? Zacząć bezpiecznie, czyli przed rozpoczęciem ustalonego programu skonsultować się z fizjoterapeutą, aby ocenić swoją sprawność funkcjonalną.