Zespół pasma biodrowo-piszczelowego – przyczyny, objawy i leczenie (rehabilitacja, ćwiczenia)

Rozpocząłeś niedawno swoją przygodę z bieganiem i po kilku treningach pojawia się u Ciebie ból po bocznej stronie kolana? Nie lekceważ objawów, bo może to być zespół pasma biodrowo-piszczelowego. Wyjaśniamy, w jaki sposób przebiega leczenie i rehabilitacja tego urazu i prezentujemy zestaw ćwiczeń rozciągających.

Pasmo biodrowo-piszczelowe i jego uraz

Pasmo biodrowo-piszczelowe jest zbudowane z trzech ścięgnistych pasm, które stanowią przedłużenie mięśni: pośladkowego wielkiego, pośladkowego średniego i naprężacza powięzi szerokiej. Rozpoczyna się przyczepem na grzebieniu biodrowym natomiast kończy na guzku Gerdy’ego i głowie kości strzałkowej.

Zespół pasma biodrowo-piszczelowego (ITBS) związany jest z nadwyrężeniem lub stanem zapalnym w okolicy stawu kolanowego. Objawia się rozlanym bólem po bocznej stronie stawu. Stanowi 12% wszystkich urazów u biegaczy.

Przyczyny zespołu pasma biodrowo-piszczelowego

Przyczyną ITBS jest skrócenie i napięcie pasma biodrowo-piszczelowego, które naciska na tkankę łączną w okolicach nadkłykcia kości udowej. Do takiego stanu predysponują:

• nieprawidłowości w budowie anatomicznej kończyn np. kolana koślawe lub szpotawe,
• osłabienie niektórych mięśni np. odwodzicieli uda i powstałe kompensacje,
• dysbalans mięśniowy – osłabienie jednych mięśni i nadmierne wzmocnienie innych,
• nierówna długość kończyn,
• błędy treningowe np. przetrenowanie, zbyt częste bieganie z górki i podbiegi, brak lub niewystarczająca regeneracja, zbyt duża intensywność treningów.

Objawy zespołu pasma biodrowo-piszczelowego

Symptomem ITBS jest przede wszystkim ból po stronie bocznej kolana, który ukazuje się zaraz po uderzeniu pięty o podłoże, często związany z bieganiem w dół lub podbiegami. Ból ten nie występuje punktowo, lecz jest rozlany.

Początkowo pojawia się podczas biegu i ustępuje po odpoczynku. Bólowi mogą towarzyszyć obrzęk i zaczerwienienie oraz ograniczenie funkcji kończyny dolnej. Zespół pasma biodrowo-piszczelowego najczęściej występuje u osób rozpoczynających przygodę z bieganiem.

Rozpoznanie zespołu pasma biodrowo-piszczelowego

Nie ignoruj pierwszych objawów i udaj się do specjalisty. Rozpoznanie odbywa się na podstawie wywiadu i badania klinicznego. Przeprowadza się ocenę długości pasma biodrowo-piszczelowego i bolesność uciskową na nadkłykciu kości udowej podczas zginania i prostowania stawu kolanowego. W razie wątpliwości można wspomóc się badaniem ultrasonograficznym lub rezonansem magnetycznym.

Leczenie i rehabilitacja zespołu pasma biodrowo-piszczelowego

W momencie wystąpienia niepokojących objawów przede wszystkim należy odpocząć kilka dni. Próby rozbiegania problemu pogorszą sytuację. Niektóre źródła polecają metodę RICE (R – rest: odpoczynek, I – ice: lód, C – compression: ucisk, E – elevation: uniesienie).

W przypadku zespołu pasma biodrowo-piszczelowego odpoczynek nie musi polegać na przerwaniu aktywności czy unieruchomieniu. W większości przypadków wystarczy zachować ostrożność i zadbać o aktywność w bezbólowym zakresie. Stosuje się również zimne okłady (15-20 minut co 6-8 godzin) oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne. Następnie warto wprowadzić leczenie przyczynowe pod okiem fizjoterapeuty.

Konsultacja fizjoterapeutyczna i ćwiczenia

Aby skutecznie wyleczyć zespół pasma biodrowo-piszczelowego, należy wdrożyć leczenie przyczynowe. W tym celu należy skonsultować się z fizjoterapeutą, aby ocenić funkcjonowanie narządu ruchu i proces treningowy, a następnie zlokalizować i wyeliminować czynniki, które doprowadziły do powstania kontuzji.

Działanie fizjoterapeuty w większości opiera się na:

• uelastycznieniu pasma biodrowo-piszczelowego,
• uelastycznieniu pozostałych struktur kończyn dolnych,
• wzmocnieniu mięśni osłabionych,
• rozluźnieniu mięśni nadmiernie napiętych,
• stabilizacji,
• poprawie techniki biegowej,
• łagodzeniu stanu zapalnego.

W celu złagodzenia stanu zapalnego pomocny jest zabieg z wykorzystaniem ultradźwięków lub fonoforeza (ultradźwięki + lek przeciwzapalny).

Aby zmniejszyć napięcie i uelastycznić struktury kończyny dolnej, wykorzystuje się masaże i techniki terapii powięziowej. Ważne są również ćwiczenia rozciągające (szczególnie przykurczonego pasma biodrowo-piszczelowego). Dobrze sprawdza się również rolowanie za pomocą wałka piankowego.

• 
  11100.00 zł
  Aparat do elektroterapii Enraf-Nonius Endomed 482 - 1498920
  Zobacz w sklepie
• 
  48.00 zł
  Wałek rehabilitacyjny 10x30 cm - NC100
  Zobacz w sklepie

Aby wzmocnić mięśnie osłabione, stosuje się ćwiczenia czynne z oporem (własnego ciała lub oporem zewnętrznym). Ćwiczenia te spowodują również likwidacje dysbalansów mięśniowych. Dla lepszego efektu zaleca się wprowadzenie ćwiczeń na basenie.

W nielicznych przypadkach, jeśli zastosowana fizjoterapia nie przyniesie zamierzonych efektów lub problem nawraca, możliwe jest zastosowanie iniekcji miejscowych (lek przeciwzapalny) lub zabiegu operacyjnego.

Przykładowy zestaw ćwiczeń rozciągających

Ćwiczenie rozciągające mają na celu uelastycznienie struktur kończyny dolnej i są bardzo ważnym elementem fizjoterapii. Prezentujemy przykładowy zestaw takich ćwiczeń.

Rozciąganie grupy kulszowo-goleniowej

• Usiądź na krześle z oparciem i połóż jedną nogę na stołku przed sobą.
•  Trzymając plecy prosto powoli sięgnij do palców u stóp (utrzymuj proste kolano).
• Spróbuj wytrzymać 30 sekund.
• Powoli wróć do pozycji wyjściowej.

Seria: 5-10 powtórzeń. Wykonaj 3 serie.

Rozciąganie łydki

• Postaw palce stóp na progu lub u dołu ściany, piętę ustaw na podłodze. Pamiętaj, aby palce stóp były skierowane przed siebie.
• Trzymaj wyprostowane kolano, a następnie pochyl się do przodu, aż poczujesz rozciąganie w tylnej części łydki.
• Spróbuj wytrzymać 30 sekund.
• Powoli wróć do pozycji wyjściowej.

Seria: 5-10 powtórzeń. Wykonaj 3 serie.

Rozciąganie mięśnia czworogłowego uda

• Stań na jednej nodze, zegnij kolano i złap za stopę nogi odciążonej.
• Powoli dociągnij stopę w kierunku pośladka, aż poczujesz rozciąganie wzdłuż przedniej części uda.
• Spróbuj wytrzymać 30 sekund.
• Powoli wróć do pozycji wyjściowej.

Seria: 5-10 powtórzeń. Wykonaj 3 serie.

Rozciąganie pasma biodrowo-piszczelowego

• Zacznij od skrzyżowania nogi bólowej z drugą w pozycji stojącej.
• Pamiętaj, aby podczas pochylania się do przodu trzymać kolano nogi z tyłu prosto próbując dotknąć palców u nóg. Wykonuj skłon do momentu, aż poczujesz rozciągnięcie wzdłuż zewnętrznej strony twojego biodra.
• Spróbuj wytrzymać 30 sekund.
• Powoli wróć do pozycji wyjściowej

To ćwiczenie należy wykonać na obie nogi. Seria: 5-10 powtórzeń. Wykonaj 3 serie.