Rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego – przegląd metod fizykoterapeutycznych
Zabieg endoprotezoplastyki jest rozwiązaniem stosowanym u osób z zaawansowanymi zmianami zwyrodnieniowymi stawu, którym inne metody nie pomagają, a których ból i sprawność pogarszają się. Endoproteza stawu biodrowego niweluje bolesność oraz pozwala choremu utrzymać lub odzyskać zadowalający poziom sprawności – do tego konieczna jest jednak rehabilitacja po operacji.
Spis treści
Rodzaje endoprotez a rehabilitacja
To, jaka endoproteza stawu biodrowego została zastosowana, ma znaczenie dla późniejszej fizjoterapii – niektóre rozwiązania wymagają innego podejścia lub nawet wykluczają pewne zabiegi. Zmiennych jest wiele, ale najważniejsze są te, czy endoproteza jest częściowa, czy całkowita, z jakiego materiału jest wykonana oraz jakie ma osadzenie – cementowe, bezcementowe czy hybrydowe.
Endoproteza stawu biodrowego a rehabilitacja
W przypadku endoprotezy biodra rehabilitacja powinna być prowadzona zarówno przed, jak i po operacji. Przed wykonuje się ćwiczenia ogólnokondycyjne, wzmacniające mięśnie kończyn, zwłaszcza wszystkich partii z okolicy stawu biodrowego. Bardzo ważne jest też rozciąganie przykurczonych mięśni. Poza tym to właściwy czas na naukę chodu o kulach i odciążanie stawu biodrowego.
Rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego ma na celu:
- chronić implant przed przemieszczeniem się,
- zapobiec zakrzepom, obrzękom i infekcjom pooperacyjnym,
- odzyskanie przez pacjenta siły funkcjonalnej,
- wzmocnienie napięcia mięśniowego, szczególnie w nogach,
- rozluźnienie mięśni,
- możliwie szybki powrót do chodzenia*.
W związku z tym zaraz po operacji – poza ćwiczeniami oddechowymi, postępowaniem ułożeniowym i przeciwbólowym – stosuje się bandażowanie, odzież uciskową oraz ćwiczenia izometryczne m.in. stopą. Terapeuta dba również o to, żeby zachować u pacjenta ruchomość i siłę mięśniową. Po kilku dniach pracuje się nad pionizacją pacjenta, po czym przechodzi się do ćwiczeń aktywizujących wszystkie grupy mięśniowe.
Rehabilitację po wszczepieniu endoprotezy stawu biodrowego na końcowym etapie dobrze uzupełniają jazda na rowerze stacjonarnym i spacery – początkowo odpowiednio krótkie, z czasem wydłużone – a także hydrokinezyterapia, czyli ćwiczenia w wodzie.
Od samego początku wsparciem w leczeniu są masaże oraz zabiegi fizykalne, dobrane indywidualnie dla danego pacjenta. Stosuje się je, by złagodzić ból i stan zapalny, uniknąć obrzęków, ale też pobudzać krążenie oraz stymulować szybszą regenerację tkanek.
Rehabilitacja po endoprotezie stawu biodrowego – zabiegi fizykalne
Rehabilitacja po endoprotezie biodra może być wspomagana przez takie zabiegi jak:
- laseroterapia – ze względu na endoprotezę konieczny jest brak efektu termicznego, ale wciąż zabiegi będą niwelować bolesność, zapobiegać obrzękom, przyspieszać regenerację i poprawiać ruchomość w stawie; można ją stosować także w ramach przygotowania do operacji; świetnie sprawdzają się aparaty do laseroterapii wysokoenergetycznej z serii iLUX;
- krioterapia miejscowa – przy endoprotezie biodra rehabilitacja z pomocą zimna wykonywana jest sprężonym powietrzem lub ciekłym azotem, by zmniejszyć ból i pobudzać samonaprawę komórek; do tej terapii warto zwrócić uwagę na urządzenia Cryo-T Elephant;
- magnetoterapia – nie tylko działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie, ale także spowalnia niszczenie się stawu biodrowego i ma efekt biostymulacyjny; do tych zabiegów polecamy aparaty do magnetoterapii LaMagneto;
- elektroterapia – możliwość jej zastosowania zależy od rodzaju wszczepionej endoprotezy; najczęściej sięga się po jedną z dwóch metod: jonoforezę, która pozwala na aplikację leków do wewnątrz ciała; prądy TENS, czyli przezskórną elektrostymulację nerwów, która ma silne działanie przeciwbólowe.
Większość terapii prowadzi się w seriach od 10 do 20 zabiegów – zawsze jest to jednak uzależnione od indywidualnej sytuacji i potrzeb pacjenta.
Dodatkowo nieraz stosuje się ciepłe lub zimne okłady oraz kinesiotaping, by rozluźniać mięśnie i poprawiać krążenie.
Możliwości pracy z pacjentem po operacji wszczepienia endoprotezy stawu biodrowego jest wiele – trzeba je jednak dobierać bardzo uważnie, uwzględniając zarówno specyfikację protezy, jak i możliwości oraz potrzeby pacjenta.
*Za: T. Ridan, K. Ogrodzka, A. Kliś, Postępowanie rehabilitacyjne po endoprotezoplastyce stawu biodrowego, Praktyczna fizjoterapia & rehabilitacja. Polecamy ten artykuł, by zgłębić temat endoprotezy stawu biodrowego.
