Sztywność stawów – przyczyny, objawy towarzyszące i leczenie
Sztywność stawów to najogólniej stan, w którym stawy ciała tracą zdolność do swobodnego ruchu. Taka sytuacja kojarzy nam się zazwyczaj z osobami starszymi i utratą zakresu ruchu związaną z wiekiem, ale przyczyn tego zjawiska jest znacznie więcej. O czym może świadczyć występowanie sztywności? Jakie objawy jej towarzyszą i jak sobie z nią radzić? Wyjaśniamy w artykule.
Spis treści
Sztywność stawów kojarzy się najczęściej z trudnością wstania z łóżka po nocy (tzw. sztywność poranna) i przypisywana jest osobom starszym. Jednak może ona występować również w ciągu dnia, po okresie dłuższego unieruchomienia lub przy konkretnych czynnościach.
Z czego może wynikać sztywność stawów?
Sztywność stawów może być spowodowana wieloma czynnikami, spośród nich wyróżniliśmy 5 najczęściej występujących.
Zmiany związane z wiekiem
Naturalnymi procesami związanymi ze starzeniem się są:
- utrata elastyczności mięśni, stawów i ścięgien,
- ścieranie się chrząstki stawowej,
- pogorszenie wchłaniania składników odżywczych.
Takie zmiany powodują stopniowe zużywanie poszczególnych składowych narządu ruchu, a co za tym idzie – powolną utratę funkcjonalności organizmu, ograniczenie zakresu ruchu w stawach, zmniejszenie siły mięśniowej oraz ból i sztywność w obrębie stawów, związaną z utrudnionym wykonywaniem codziennych czynności.
Uraz stawów
Uraz stawu wiąże się z wystąpieniem bólu, ograniczenia ruchomości, sztywności stawu, a często również z występowaniem obrzęku. Sztywność w tym przypadku może być związana z nagromadzeniem obrzęku i tkliwością albo uszkodzeniem struktur stawowych i odciążaniem danego stawu. W przypadku zbagatelizowania może dojść do powstania przykurczów mięśniowych, które również niekorzystnie wpłyną na płynność i zakresy ruchu.
Choroba zwyrodnieniowa stawów
Związana jest z uszkodzeniem chrząstki stawowej. Szacuje się, że choroba zwyrodnieniowa stawów może dotyczyć połowy osób po 40. roku życia, ale nie zawsze musi dawać objawy. Ryzyko jej wystąpienia wzrasta wraz z wiekiem.
Typowymi objawami są ból, ograniczenie ruchomości i sztywność poranna, która ustępuje po kilku minutach. Może również pojawiać się tzw. sztywność startowa, czyli utrudniony ruch po okresach bezczynności. Pierwsze objawy pojawiają się między 40. a 60. rokiem życia i dotyczą jednego lub wielu stawów.
Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa
Choroba ta związana jest z przedwczesnym zużyciem oraz zwyrodnieniem tkanek tworzących poszczególne elementy kręgosłupa. Objawy początkowe, czyli ból i sztywność nie są uciążliwe, natomiast nie należy ich bagatelizować. Nasilenie choroby powoduje przepukliny krążków, dyskopatię i ostre zespoły bólowe.
Choroby autoimmunologiczne jak RZS czy ZZSK
RZS, czyli reumatoidalne zapalenie stawów, to najczęstsza choroba zapalna stawów. Pierwsze objawy pojawiają się w średnim wieku i dotyczą najczęściej stawów rąk i nóg. Charakterystyczne są ból, sztywność oraz obrzęk rąk i stóp. Ważne jest wczesne wykrycie i zahamowanie postępu choroby, co poprawia jakość życia i zapobiega powikłaniom.
ZZSK, czyli zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, to choroba, w której zaatakowane zostają stawy kręgosłupa. Charakterystycznym objawem jest usztywnienie sylwetki w pozycji pochylonej do przodu. Pierwszym objawem jest ból krzyża, promieniujący do pośladków. Może również pojawić się sztywność odcinka szyjnego kręgosłupa. W miarę postępu choroby dochodzi do stałego ograniczenia ruchomości w stawach kręgosłupa i klatki piersiowej.
Jak sobie poradzić ze sztywnością stawów?
W związku z tym, że sztywność może być związana z wieloma stanami, nie ma jednej prostej odpowiedzi na powyższe pytanie. Postępowanie zależy od choroby czy schorzenia, z którym ta sztywność jest związana.
I tak w przypadku chorób zwyrodnieniowych czy zapalnych w pierwszej kolejności wymienia się leczenie farmakologiczne i fizjoterapię, a w przypadku urazów będzie to odpoczynek i spokojny powrót do pełnej sprawności. Poniżej prezentujemy najczęstsze sposoby łagodzenia dolegliwości związanych ze sztywnością stawów.
Fizykoterapia
W zależności od rozpoznania pomocne mogą okazać się: krioterapia, ultradźwięki, laseroterapia, magnetoterapia, masaże i balneoterapia. Zabiegi mają zadziałać przeciwbólowo, zmniejszyć stan zapalny stawów, poprawić zakres ruchu i rozluźnić mięśnie.
-
9150.00 złAparat do UD Enraf-Nonius Sonopuls 490 z głowicą 0,8 cm2 - 1498902 -
39500.00 złLaser wysokoenergetyczny iLUX SMART 10 W, 810nm + 980nm -
6590.00 złAparat do magnetoterapii BARDOMED M1 z dwoma aplikatorami płaskimi
Kinezyterapia
Ćwiczenia są bardzo ważne dla zachowania pełnej ruchomości i funkcjonalności stawów. Dodatkowo zapobiegają przykurczom stawowym oraz umożliwiają ich zmniejszenie, gdy te już wystąpią.
Najbardziej wskazane są ćwiczenia zwiększające zakresy ruchów w stawach, ale nie obciążające chrząstki stawowej czyli np. ćwiczenia czynne w odciążeniu. Równie ważne będą ćwiczenia poprawiające ogólną sprawność i wydolność np. spacery czy ćwiczenia w wodzie.
Ostateczna decyzja co do planu ćwiczeń należy do fizjoterapeuty, który dostosuje treningi indywidualnie. Warto pomyśleć również o ćwiczenia oddechowych i ćwiczeniach prawidłowej postawy ciała (szczególnie w przypadku sztywności w obrębie kręgosłupa).
Farmakoterapia
W zależności od rozpoznania, mogą to być zwykłe leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, glikokortykosteroidy czy niesteroidowe leki przeciwzapalne. W przypadku RZS stosuje się leki modyfikujące przebieg choroby oraz leki biologiczne.
Aktywny tryb życia
Pozwala na zachowanie sprawności fizycznej przez dłuższy czas oraz może spowodować opóźnienie zmian w organizmie związanych z wiekiem. Oczywiście mowa tutaj o umiarkowanej aktywności, czyli np. spacerach czy rekreacyjnej jeździe na rowerze. Aktywność fizyczna o dużej intensywności czy wyczynowe uprawianie sportów może przyczynić się do większego zużycia narządu ruchu. W tym przypadku kluczową rolę pełni dobrze zaprogramowana i przeprowadzana odnowa biologiczna czyli zabiegi regeneracyjne.
Zaopatrzenie ortopedyczne
Jest szczególnie ważne w okresach zaostrzenia stanu zapalnego, ale także stosowane, aby odciążyć zajęte stawy. Mogą to być: kule, laski, balkoniki, ale również stabilizatory czy ortezy.
Odpoczynek, dieta i suplementacja
Przeciążenie i zmęczenie jest częstym objawem niektórych chorób. Warto wtedy pozwolić sobie na chwile relaksu i krótką drzemkę w ciągu dnia.
Nie mniej ważne jest zdrowe odżywianie, dbanie o prawidłową masę ciała oraz odpowiednia suplementacja, która powinna być zaplanowana przez specjalistę.
Diagnostyka sztywności stawów – wizyta u specjalisty
W przypadku zauważenia u siebie objawów sztywności stawów, warto udać się do specjalisty w celu pogłębienia diagnostyki. Na wizycie trzeba szczegółowo opisać objawy. Czy pojawiają się one rano, wieczorem czy przez cały dzień po dłuższym odpoczynku? Czy trwają chwilę czy utrzymują się cały dzień? Czy dotyczą jednego miejsca, jednej części ciała czy może wielu stawów? Wszystkie te cechy pomogą zdiagnozować przyczynę, a następnie zaprogramować proces terapeutyczny.
