Trzeszczki – ich patologie i leczenie, w tym zabiegi fizykalne

Trzeszczki w stopie - kontuzje u biegaczy

Porady eksperta

Czy wiesz, że trzeszczką jest na przykład rzepka? Trzeszczki u człowieka są mało znanym elementem anatomii – większość osób nie wie, czym są i gdzie się znajdują. W tym artykule opowiadamy o nich, ale skupiamy się na trzeszczkach w stopie i dłoni. Jak odróżnić zapalenie trzeszczki i jej złamanie? Jak wygląda ich leczenie? O tym wszystkim przeczytasz poniżej.

Spis treści

Trzeszczki – co to jest?

Trzeszczki to skostniałe fragmenty ścięgien, które mają je chronić i poprawić ich pracę, na przykład  zwiększając mechaniczną dźwignię mięśnia, odciążając głowę kości i przejmując część obciążenia. Występują u wielu zwierząt w przeróżnych miejscach. Natomiast trzeszczki u człowieka pojawiają się przede wszystkim w stopach i dłoniach. Co ciekawe, trzeszczką jest również rzepka.

Trzeszczki w stopie - kontuzje u biegaczy

Ludzie mają zazwyczaj dwie trzeszczki w stopie – strzałkową/boczną i piszczelową/przyśrodkową. Powstają one po podeszwowej stronie stawu śródstopno-paliczkowego pierwszego, czyli przy połączeniu śródstopia z paluchem. Mogą też powstawać kolejne w okolicy pozostałych stawów śródstopno-paliczkowych, ale zdarza się to stosunkowo rzadko i takie trzeszczki w stopie uznawane są za narządy cząstkowe.

Trzeszczki w stopie
Trzeszczki w stopie. Źródło: https://bit.ly/2MaXVDy

Trzeszczki dłoni są rozmieszczone analogicznie. Znajdują się przy pierwszej kości śródręcza w ścięgnach mięśnia zginacza krótkiego kciuka i mięśnia przywodziciela kciuka. One jednak sprawiają problemy dużo rzadziej.

Do najczęstszych urazów trzeszczki u człowieka należą sesamoiditis, czyli zapalenie trzeszczki, lub złamanie trzeszczki. Dlatego w dalszej części skupimy się na tych dwóch przypadłościach. Jako że  kontuzje dużo częściej niż innych dotyczą trzeszczki palucha, to w dalszej części tekstu będziemy się do nich nieraz odnosić.

 

Zapalenie trzeszczki (sesamoiditis) – przyczyny i objawy

Stan zapalny pojawia się w sytuacji regularnego przeciążania danej struktury. Dlatego zapalenie trzeszczki palucha szczególnie często dotyka biegaczy i tancerzy lub osoby chodzące na wysokich obcasach – trzeszczka przyjmuje w nich bowiem dużo większe obciążenia niż w płaskich butach.

Przyczyną schorzenia może też być niewłaściwa technika chodu i nadmierna pronacja (wyginanie kostki do wewnątrz), zwiększające obciążenie pierwszej kości śródstopia, a z nią i trzeszczki.

Problem zazwyczaj rozwija się stopniowo, dlatego przy zapaleniu trzeszczki objawy nie pojawią się nagle, a nasilają się z czasem. Podstawowym sygnałem jest oczywiście ból i wrażliwość na dotyk. W przypadku zapalenia trzeszczki palucha pojawia się problem z chodzeniem, bo obciążenie trzeszczki również jest bolesne (w innych przypadkach bolesne będą po prostu obciążenia danej struktury). Poza tym miejsce może okazać się zaczerwienione i obrzęknięte.

Leczenie zapalenia trzeszczki

Kiedy specjalista zdiagnozuje zapalenie trzeszczki, dopasuje program leczenia do indywidualnej sytuacji pacjenta. Konieczne jest ograniczenie szkodliwej aktywności i odciążanie trzeszczek. Czasem w celu dodatkowego łagodzenia oddziaływania na tkankę stosuje się plastrowanie. W  przypadku zapalenia trzeszczki palucha leczenie może obejmować noszenie specjalnych wkładek do butów lub obuwia typu rocker sole.

Terapia manualna w początkowym okresie dba o to, by nie pojawiały się dodatkowe negatywne konsekwencje, na przykład zmniejszenie zakresu ruchu. Później służy ona do przywrócenia pełnej sprawności i wyeliminowania ewentualnych błędów, które doprowadziły do choroby.

Leczenie zapalenia trzeszczki może być też wsparte technikami takimi jak krioterapia, jonoforeza czy laseroterapia (w tym laserem wysokoenergetycznym), które skutecznie niwelują ból i stymulują procesy regeneracyjne tkanek.

Złamanie trzeszczki – przyczyny i objawy

By doszło do złamania, na kość musi oddziaływać bardzo duża siła (na przykład podczas skoku z dużej wysokości na twarde podłoże). Dlatego też najczęściej dochodzi do złamania trzeszczki palucha, a dokładniej trzeszczki przyśrodkowej, bo to ona jest najbardziej obciążona. Trzeszczka boczna przenosi mniejsze obciążenia i na dodatek jest bardziej ruchoma.

Jak poznać złamanie trzeszczki palucha? Po nagle pojawiającym się silnym bólu, który przy nacisku na stopę jeszcze się wzmacnia, obrzęku i krwiaku w okolicy dużego palca i przedniej części podbicia.

Specjalista diagnozujący problem ma tu jeszcze dodatkową trudność, ponieważ u niektórych osób trzeszczka jest dwudzielna (lub wielodzielna), co upodabnia ją do tej złamanej. Jednak odpowiedni zestaw badań szybko pomoże rozwiać wątpliwości i przejść do leczenia.

Leczenie złamania trzeszczki

W zależności od dokładnego efektu kontuzji, leczenie może wymagać przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego, ale zdarza się to rzadko – zazwyczaj wtedy, kiedy nastąpiło znaczne przemieszczenie i dodatkowe uszkodzenia innych struktur.

W leczeniu zachowawczym pierwszy etapem jest unieruchomienie. Nie przeszkadza ono jednak w prowadzeniu zabiegów fizjoterapeutycznych, wspomagających proces. Kurację złamania trzeszczki palucha można wspierać między innymi za pomocą magnetoterapii, laseroterapii, krioterapii lub drenażu limfatycznego. Spowoduje to, że okres unieruchomienia będzie krótszy, a pacjent wróci do formy dużo szybciej, ponieważ również osłabienie struktur po krótszym unieruchomieniu będzie mniejsze.

Później z pomocą terapii manualnej i ćwiczeń przywraca się stopie pełną sprawność. Jeżeli taki proces leczenia nie przynosi efektów, konieczne może być usunięcie trzeszczki.

Profilaktyka

Warto zadbać o trzeszczki i nie narażać ich na długotrwałe przeciążenia, a kiedy zaczynają nas boleć – dać im odpocząć. W odciążaniu trzeszczek w stopie pomaga między innymi rozciąganie mięśni brzuchatego i płaszczkowatego łydki, jak i całej mięśniowo-powięziowej taśmy tylnej.

Autor: Ekspert BardoMed

Firma BardoMed Sp. z o.o. działa na polskim rynku sprzętu rehabilitacyjnego już od 13 lat. Przez ten czas zdobyliśmy duże doświadczenie na temat nowoczesnych rozwiązań do gabinetu rehabilitacji i fizykoterapii. Jesteśmy czołowym dostawcą takich aparatów jak: fala uderzeniowa, lasery wysokoenergetyczne, terapia Tecar, urządzenia do fizykoterapii: elektroterapia, ultradźwięki, laseroterapia oraz magnetoterapia. Nasz zespół składa się z fizjoterapeutów - praktyków, dlatego chętnie doradzamy naszym klientom w wyborze najlepszego sprzętu.

Zobacz wszystkie artykuły tego autora

Ciekawi nas Twoja opinia, zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *