Złamanie kości piszczelowej – rodzaje, diagnostyka i rehabilitacja
Kość piszczelowa jest jedną z dwóch kości podudzia. Badania pokazują, że kość ta może zostać obciążona do 1,6 tony zanim ulegnie zniszczeniu. Dlaczego więc złamanie kości piszczelowej jest najczęstszym złamaniem kości długich w ciele człowieka i stanowi aż 1% wszystkich urazów? Odpowiadamy na to pytanie i przedstawiamy rodzaje złamań, ich diagnostykę i możliwości leczenia.
Spis treści
Budowa kości piszczelowej
Kość piszczelowa (potocznie piszczel) jest jedną z dwóch kości długich tworzących podudzie i znajduje się po przyśrodkowej stronie. Kość składa się z nasady bliższej, trzonu i nasady dalszej. Nasada bliższa stanowi powierzchnię stawową dla stawu kolanowego, natomiast nasada dalsza dla stawu skokowego.
Rodzaje złamań
Istnieje wiele podziałów złamań, w zależności od kryterium. Najbardziej znany jest podział na złamania zamknięte (bez przerwania ciągłości tkanek) i złamania otwarte (z przerwaniem ciągłości tkanek). Złamania można podzielić również m.in. ze względu na rozległość urazu, przyczynę, lokalizację, stabilność odłamów i przebieg szczeliny złamania.
Ze względu na rozległość urazu, wyróżnia się:
- złamania proste – uszkodzeniu ulega tylko jedna kość,
- złamania powikłane – uszkodzeniu ulega kość i sąsiadujące tkanki (naczynia krwionośne, nerwy, mięśnie),
- złamania wieloodłamowe – kość ulega złamaniu na wiele części.
Ze względu na stabilność odłamów wyróżnia się:
- złamanie stabilne (bez przemieszczenia) – większość kości pozostaje nienaruszona w normalnej pozycji, kości pozostają na miejscu podczas gojenia,
- złamania z przemieszczeniem – kości nie układają się prawidłowo, zwykle konieczna jest operacja aby zapewnić prawidłowe gojenie.
Ze względu na przebieg szczeliny można wyróżnić:
- złamanie poprzeczne – pęknięcie jest poziome, w zależności od lokalizacji złamania i stabilności kości strzałkowej może być nadal stabilne,
- złamanie skośne – złamanie jest ukośne lub pod kątem, mogą być początkowo stabilne, a z czasem się przesuwać powodując przemieszczenie kości,
- złamanie spiralne – linia pęknięcia przypomina spiralną klatkę schodową, zazwyczaj spowodowane jest ruchem skręcającym.
Złamanie przeciążeniowe (inaczej stresowe, zmęczeniowe) to małe pęknięcie kości piszczelowej spowodowane przeciążeniem. Objawy zwykle pojawiają się powoli w czasie i są związane z nagłym wzrostem częstotliwości biegania lub skakania. Te złamania mogą być skomplikowanymi urazami, które wymagają zaawansowanego poziomu opieki.
Najczęściej przedstawiany jest jednak podział ze względu na lokalizację i w obrębie kości piszczelowej można wyróżnić:
- złamanie nasady bliższej,
- złamanie trzonu,
- złamanie nasady dalszej.
Złamanie nasady bliższej powstaje w momencie zadziałania dużej siły w stronę boczną lub przyśrodkową stawu kolanowego. Wyróżnia się złamanie rozszczepienne z oderwaniem fragmentu kłykcia oraz zmiażdżeniowe z wgnieceniem fragmentu kości. Najbardziej narażeni na tego typu urazy są sportowcy, głównie koszykarze, siatkarze i narciarze.
Złamanie trzonu powstaje najczęściej na skutek bezpośredniego urazu lub uderzenia np. w wypadku komunikacyjnym. Siła uderzenia decyduje o przebiegu szczeliny i pęknięcia kości. Często temu złamaniu towarzyszy również złamanie kości strzałkowej.
Złamanie nasady dalszej kości piszczelowej powstaje najczęściej w wyniku upadku z wysokości, wypadku komunikacyjnego lub bezpośredniego urazu (w momencie zadziałania siły kompresyjnej i rotacyjnej). Specyficzne są w tym przypadku złamanie trójkostkowe, inaczej złamanie Cottona, które polega na złamaniu kostki bocznej, przyśrodkowej i tylnej krawędzi piszczeli oraz złamanie Dupuytrena lub Potta, które dotyczy złamania kostki przyśrodkowej i bocznej z rozerwaniem więzozrostu piszczelowo-strzałkowego i bocznym podwichnięciem kości skokowej.
Objawy i diagnostyka złamania kości piszczelowej
W przypadku podejrzenia złamania piszczeli należy udać się do lekarza pierwszego kontaktu, który przeprowadzi dokładny wywiad oraz badanie kliniczne.
Objawy wskazujące na złamanie kości piszczelowej to m.in.
- patologiczna ruchomość wzdłuż kości długiej,
- zniekształcenie obrysu kończyny,
- niezdolność do chodzenia lub obciążania zranionej kończyny,
- natychmiastowy i silny ból, który nasila się przy ruchach,
- zaburzenie funkcji,
- krwiak, obrzęk i zaczerwienienie lub zasinienie.
Następnie pogłębia się diagnostykę o badania obrazowe, najczęściej rentgen (RTG). Czasem jest to tomografia komputerowa albo rezonans magnetyczny. Na popularności zyskuje również badanie USG – autorzy kilku badań naukowych sugerują, że diagnostyka ultrasonograficzna złamań u dzieci może być równoważna do radiologicznej.
Leczenie i rehabilitacja po złamaniu kości piszczelowej
Podstawowym celem leczenia złamań jest przywrócenie czynności uszkodzonej kości. Żeby to uzyskać, musi nastąpić odtworzenie anatomicznego ustawienia, pełny zrost kostny i odzyskanie funkcji tkanek okołostawowych.
Rodzaj leczenia i rehabilitacji dobierany jest indywidualnie do stanu pacjenta. Pierwszym etapem leczenia jest nastawienie odłamów kostnych (ręcznie lub operacyjnie) oraz unieruchomienie złamania. Jeśli złamanie jest stabilne, prawdopodobnie nie będzie potrzebna operacja, a jedynie gips, szyna lub orteza, aby utrzymać kość na miejscu podczas gojenia. Następnie, już podczas unieruchomienia, rozpoczyna się proces rehabilitacji, który może obejmować zastosowanie zabiegów fizykalnych, ćwiczeń i terapii manualnej.
Fizykoterapia
Przeważnie pierwszym zabiegiem w przypadku złamania jest zastosowanie pola magnetycznego. Jego zadaniem jest regeneracja, a także stymulacja i przyspieszenie zrostu kości. Niewątpliwym plusem jest fakt, że zabieg można stosować już w gipsie, a metal nie jest przeciwwskazaniem.
Następnie, po ściągnięciu gipsu, stosuje się inne zabiegi o działaniu regenerującym i pobudzającym zrost: laseroterapię, ultradźwięki o niskim natężeniu i galwanizację. Aby zmniejszyć ból i obrzęk stosuje się krioterapię miejscową, aby poprawić krążenie i rozluźnić tkanki można zastosować lampę Sollux, a jeśli mięśnie po gipsie byłyby osłabione to zaleca się elektrostymulację.
-
1195.00 złPrzenośny aparat do ultradźwięków MIO-SONIC -
48000.00 złLaser wysokoenergetyczny iLUX PLUS 10 W, 810nm + 980nm -
4665.00 złLampa Solmed DUO
Kinezyterapia
Kinezyterapia w przypadku złamania kości piszczelowej rozpoczyna się od ćwiczeń kontralateralnych lub ipsilateralnych jeszcze w opatrunku gipsowym. Następnie, po ściągnięciu gipsu, przeprowadza się ćwiczenia bierne, ćwiczenia izometryczne.
W późniejszym okresie można już zastosować większe obciążenia i wykorzystuje się w tym celu ćwiczenia w pełnym możliwym zakresie ruchu oraz terapię funkcjonalną, angażującą w pełni kończynę po urazie.
Istnieje również możliwość połączenia fizykoterapii z ćwiczeniami. To rozwiązanie oferuje terapia TECAR z modułem AVx. Urządzenie, dzięki zastosowaniu samoprzylepnych elektrod, jest bezobsługowe i pozwala na wykonywanie terapii fizykalnej podczas ćwiczeń.
Dobrym pomysłem jest zastosowanie terapii manualnej, głównie w celu zmniejszenia bólu, poprawy ruchomości stawowej oraz przywrócenia fizjologicznej biomechaniki.
We wczesnym okresie stosuje się mobilizacje stawów (techniki bierne – ślizgi, trakcje oraz techniki czynne – z zaangażowaniem pacjenta). W przypadku obecności obrzęku zastosowanie ma drenaż limfatyczny, który usprawnia przepływ limfy i płynów ustrojowych. Aby przyspieszyć przebudowę tkankową, poprawić odżywienie, zniwelować zrosty i napięcia, stosuje się również masaż poprzeczny, masaż funkcyjny, poizometryczną relaksację czy techniki rozciągające. Wsparciem na każdym etapie (po ściągnięciu gipsu) może okazać się kinesiotaping. W zależności od aplikacji można uzyskać efekt przeciwobrzękowy, odciążający lub stabilizacyjny.
-
69000.00 złAparat do terapii TECAR - DOCTOR TECAR PLUS AVx + stolik z kółkami -
8000.00 złAparat do drenażu limfatycznego (masażu uciskowego) 8-komorowy - CarePump Expert8
Jak długo zrasta się kość piszczelowa i kiedy można chodzi po złamaniu?
Osoby po złamaniach najczęściej pytają o to: „jak długo zrasta się kość piszczelowa?” oraz „kiedy można chodzić po złamaniu kości piszczelowej?”
Czas powrotu do zdrowia po złamaniu kości piszczelowej różni się w zależności od rodzaju złamania i zastosowanego leczenia (zachowawcze lub operacyjne). Większość złamań zrasta się w przeciągu 6-8 tygodni, jednak jest to uzależnione od wielu czynników: miejsca złamania, rodzaju złamania, wieku pacjenta, czynników biologicznych oraz towarzyszących czynników ryzyka. Pełny zrost kostny jest gwarantem samodzielnego chodzenia i obciążania kończyny w 100%.
Okres zaraz po urazie jest czasem, gdy nie można obciążać złamanej kończyny. Stosuje się wtedy najczęściej odciążenie w postaci kul łokciowych lub balkonika. W przypadku złamań trzonu kości piszczelowej, które są leczone nieoperacyjnie, pacjent nie powinien obciążać złamanej nogi przez 6 tygodni. W przypadku złamań dostawowych leczonych zespoleniem zewnętrznym czas ten wydłuża się do 12 tygodni. Należy jednak pamiętać, że każdy przypadek należy rozpatrywać indywidualnie i decyzja o możliwości obciążaniu złamanej kończyny należy do lekarza prowadzącego.
