Powięź – co to jest, jakie pełni funkcje? Zaburzenia powięzi i terapie

Nasze ciała zbudowane są z różnego rodzaju tkanek. Większość osób zna takie struktury jak ścięgna, więzadła czy torebki stawowe, ale o powięziach mogli nigdy nie słyszeć. To dlatego, że przez wiele lat nie zdawano sobie sprawy z wszystkich ich funkcji. Co to jest powięź i do czego służy? Jakim uszkodzeniom może ulegać? Wyjaśniamy w artykule.

Powięź – co to jest?

Zgodnie z prostą, encyklopedyczną definicją powięź to „błona zbudowana z tkanki łącznej włóknistej zbitej, której zadaniem jest zewnętrzna osłona poszczególnych mięśni, grup mięśniowych i całej warstwy” (źródło: Wikipedia). Do obrazowego wyjaśnienia używa się metafory ciasnego pokrowca, wypełnionej torby lub sieci, które utrzymują „spakowane” elementy na właściwych miejscach. Tak otoczone są zarówno pojedyncze mięśnie, jak i bardziej rozbudowane struktury. Dzięki powięziom nasze ciało tworzy zbitą całość.

System powięziowy tworzą również takie tkanki, jak torebki stawowe, ścięgna, rozcięgna i więzadła. Ważnymi składnikami powięzi jest wzmacniający je kolagen oraz woda, zapewniająca płynny ruch i brak tarcia między tkankami.

Kiedy już wiemy, co to jest powięź, warto nieco pogłębić temat – wyróżnia się wśród nich bowiem trzy grupy:

• powięź namięsna, otaczająca poszczególne mięśnie oraz tworząca przegrody międzymięśniowe, pochewki ścięgniste i rozcięgna;
• powięź głęboka, o dwóch warstwach – wewnętrznej, połączonej z innymi tkankami (m.in. mięśniami, kośćmi), oraz powierzchownej, obejmującej całe ciało;
• powięź powierzchowna, znajdująca się w warstwie podskórnej i obejmująca całe ciało, zawierająca naczynia krwionośne, limfatyczne oraz nerwy.

Funkcje powięzi

Powięzi mają wiele różnych funkcji. Po pierwsze, o czym już wspominaliśmy, stanowią one siatkę scalającą ciało – jeśli kręgosłup często określa się rusztowaniem, to system powięziowy jest jego dopełnieniem.

Ma on również swój udział podczas wykonywania ruchu – pozwala bowiem napinać jedne mięśnie i jednocześnie rozluźnia te przeciwstawne. Co więcej, to wskutek reakcji powięzi na siły zarówno zewnętrzne, jak i wewnętrzne, możemy regulować użytą siłę oraz napięcie mięśni. Dodatkowo, dzięki warstwie mazi i swojej elastyczności, powięź chroni tkanki przed urazami, amortyzując oraz przenosząc część energii mechanicznej na inne obszary.

Powięzi mają jednak także inne zadania: służą transportowi i komunikacji. Znajdujące się w nich naczynia pozwalają na przepływ krwi i limfy, a wraz z nimi wielu niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania składników. Z kolei nerwy tam umieszczone służą do przekazywania doznań bólowych i stanowią system ostrzegania o bólu.

Uszkodzona powięź – co się stało?

Zaburzenia powięzi mogą oznaczać szereg różnych rzeczy. Jednymi z najczęściej spotykanych kontuzji są przykurcze powięzi głębokiej. Nie ma pewności co do ich dokładnych przyczyn, ale mogą być spowodowane mikrourazami lub przeciążeniami, które z kolei nieraz wynikają z nieprawidłowej postawy, braku aktywności lub spędzania wielu godzin w pozycji siedzącej. Nie bez wpływu wydają się też predyspozycje genetyczne.

Najpowszechniejsze przykurcze powięzi to przykurcz Dupuytrena, czyli przykurcz rozcięgna dłoniowego, oraz zespół ciasnoty przedziałów powięziowych (zaburzenie dopływu krwi do mięśni, typowe dla sportowców).

Równie wiele przyczyn może mieć zapalenie powięzi – przeważają wśród nich przeciążenia oraz błędy postawy podczas wysiłku. Wspólnym mianownikiem jest niedobór mazi i brak poślizgu między tkankami, który powoduje ból .

W uszkodzonej powięzi mogą także powstawać punkty spustowe – niewielkie, nadwrażliwe punkty o zwiększonym napięciu. Więcej na ich temat można przeczytać w naszym tekście Rodzaje punktów spustowych i ich diagnostyka. Nieleczone mogą doprowadzić do ich nagromadzenia i rozwinięcia choroby nazywanej zespołem mięśniowo-powięziowym, o którym pisaliśmy w artykule Ból mięśniowo-powięziowy – przyczyny, objawy i nowoczesne metody leczenia.

Na końcu tej listy warto wspomnieć również zakażenia powięzi, zwykle powodowane rozszerzającą się z innych narządów infekcją (np. zapalenie opłucnej czy otrzewnej), a także choroby genetyczne, upośledzające wytwarzanie kolagenu, a przez to osłabiające powięzi.

Do uszkodzeń powięzi mogą przyczyniać się też między innymi stres i zmiany zwyrodnieniowe.

Fizjoterapia uszkodzonej powięzi

Kiedy specjalista rozpozna u nas problemy z powięzią, z dużym prawdopodobieństwem zaleci fizjoterapię. Zabiegi – zarówno manualne, jak i z użyciem nowoczesnego sprzętu – zostaną dobrane odpowiednio do rodzaju urazu i jego miejsca. Wśród nich mogą być między innymi:

• kompresja ischemiczna,
• terapia punktów spustowych,
• suche igłowanie,
• rozluźnianie pozycyjne,
• terapia laserem wysokoenergetycznym  (więcej na ten temat: Ból mięśniowo-powięziowy – przyczyny, objawy i nowoczesne metody leczenia),
• terapia Tecar (więcej na ten temat: Rodzaje punktów spustowych i ich diagnostyka).

Poza tym specjalista prawdopodobnie zaleci samodzielne ćwiczenia, które można wykonywać także profilaktycznie.

• 
  48000.00 zł
  Laser wysokoenergetyczny iLUX PLUS 10 W, 810nm + 980nm
  Zobacz w sklepie
• 
  52000.00 zł
  Laser wysokoenergetyczny iLUX PLUS 15 W, 810nm + 980nm
  Zobacz w sklepie
• 
  64000.00 zł
  Aparat do terapii TECAR - DOCTOR TECAR PLUS + stolik z kółkami
  Zobacz w sklepie

Jak dbać o powięzi?

Często polecaną formą autoterapii jest rolowanie z użyciem dedykowanych wałków. Taki automasaż mięśniowo-powięziowy zmniejsza napięcia, dezaktywuje punkty spustowe i uelastycznia powięź.

Można również skupić się na punktach spustowych, stosując autoterapię uciskową (nacisk na bolesne miejsca w mięśniu aż do zmniejszenia się bólu).

Dobre dla powięzi jest również po prostu rozciąganie się. Najlepsze efekty daje wykonywanie ćwiczeń powoli i pozostawanie w pozycji przez kilka minut, dlatego do pracy z powięziami świetnie sprawdza się joga.

Przede wszystkim jednak, podobnie jak dla całego organizmu, dla zdrowych powięzi niezbędna jest aktywność fizyczna i odpowiedni czas na regenerację po niej. Pamiętając przy tym o różnorodności treningów oraz nawadnianiu się, mamy duże szanse uniknąć poważniejszych problemów zdrowotnych.